Rau càng cua

Rau càng cua có thể sống ở nhiều địa hình, thường mọc thành bụi ở ven ao, hồ, bờ ruộng, các dốc đá… Tại Việt Nam, loại cây rau dại này chủ yếu được lấy về làm thức ăn gia súc…Thế nhưng ở các nước Châu Âu, rau càng cua lại rất được ưa chuộng, thường được dùng để chế biến thành nhiều món ăn vì những lợi ích y học kỳ diệu của nó. Theo Đông y, rau càng cua có tác dụng bổ âm huyết, thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, là món ăn bài thuốc rất thích hợp chữa trị chứng nhiệt miệng, viêm họng, táo bón, đau nhức cơ khớp, tiểu đường…Ở Philippines, người ta dùng lá càng cua đắp để điều trị ung nhọt và vết loét. Người dân Trung Quốc và Brazil dùng nước ép rau càng cua để trị bệnh viêm kết mạc. Còn người Java lại dùng loại rau này để trị sốt rét, đau đầu…

Mô tả:

Cây càng cua (tên khoa học: Peperomia pellucida, thuộc họ Piperaceae) còn có các tên gọi khác như rau tiêu, đơn kim, đơn buốt, cúc áo, quỷ châm thảo, cương hoa thảo, tiểu quỷ châm, thích châm thảo.

Cây càng cua là loài thân thảo, bò lan khi trưởng thành với độ cao khoảng 20 – 30 cm, thân và lá (hình trái tim) chứa nhiều nước, nhẵn bóng, hơi có nhớt và có màu xanh trong mơn mởn, nhìn rất bắt mắt. Hoa càng cua mọc thành chùm, nhìn như những tua nhỏ (giống tua quả mồng tơi nhưng nhỏ hơn rất nhiều), quả tròn mọng. Loại rau này thường mọc hoang ở những nơi ẩm ướt như khu vực gần sàng nước, bờ ao, chân tường…

Công dụng của cây càng cua:

Thông thường, rau càng cua được dùng để ăn sống hoặc làm gỏi, bóp giấm, nấu canh, chấm cá kho, ăn cùng sốt cà chua hay xào tỏi… với vị chua tự nhiên và công dụng thanh mát. Không chỉ là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng ít năng lượng (chứa nhiều vitamin C, sắt, ka li, ma giê, can xi… nên tốt cho máu và tim mạch, đồng thời giúp giảm cân), cây càng cua còn được dùng như một thảo dược với nhiều công dụng quý.

Toàn cây càng cua đều được dùng làm thuốc. Theo đông y, cây càng cua có công dụng tán ứ, chỉ thống, điều trị bầm tím, đau tức, chấn thương do đòn ngã. Dân gian còn dùng rau càng cua để thanh nhiệt, giảm mụn nhọt, viêm họng (giã nát khoảng 100 g rau tươi rồi vắt lấy nước uống) và điều trị tiểu buốt (sắc lấy nước uống). Tuy nhiên, thường thì người ta sử dụng cây càng cua để làm thành các món ăn kết hợp điều trị bệnh. Dân gian cũng dùng lá càng cua tươi, giã nát rồi đắp để điều trị đau đầu, ghẻ lở, giúp giảm mụn trứng cá và mụn nhọt.

Những kết quả nghiên cứu đáng chú ý về rau càng cua:

• Kháng khuẩn, chống oxy hóa: Theo Tạp chí Dược điển (Pharmacognosy magazine), chiết xuất tinh dầu từ thân và lá càng cua có đặc tính kháng khuẩn E. coli, họ vi khuẩn đường ruột, Tụ cầu vàng và kiểm soát stress oxy hóa.
• Điều trị tiểu đường, cải thiện khả năng sinh sản ở nam giới: Theo Tạp chí Nghiên cứu y sinh quốc tế (International Journal of Biomedical Research), kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất từ cây càng cua làm giảm đáng kể lượng đường trong máu và cải thiện số lượng cũng như chất lượng tinh trùng. Do đó, rau càng cua được xem là có tiềm năng điều chế thành thuốc điều trị tiểu đường và cải thiện khả năng sinh sản của nam giới.
• Điều trị ung thư vú: Theo tạp chí Khoa Y, Đại học Y tế Tehran, Iran (Acta Medica Iranica), chiết xuất từ lá rau càng cua không chỉ kháng khuẩn, chống oxy hóa mà còn có khả năng chống ung thư biểu mô tuyến vú ở người.
• Điều trị hồng cầu lưỡi liềm: Theo Tạp chí Dược lý và dược phẩm châu Phi (African journal of Pharmacy and Pharmacology), chiết xuất lá càng cua còn có vai trò và tiềm năng trong điều trị bệnh hồng cầu lưỡi liềm.
• Tái tạo xương: Theo Tạp chí dân tộc học (Journal of Ethnopharmacology), kết quả thí nghiệm trên chuột bị tổn thương xương đùi cho thấy chiết xuất etanolic của cây càng cua có khả năng tái tạo xương sau chấn thương. Điều này giải thích cho việc một số vùng cùa nước Cameroon (Trung Phi) đã dùng cây càng cua để điều trị gãy xương.
• Điều trị loét dạ dày: Kết quả nghiên cứu trên chuột thí nghiệm cũng cho thấy Dillapiole (có trong rau càng cua) là hợp chất hoạt động mạnh nhất trong vai trò bảo vệ dạ dày của cây càng cua.